ปัจจนียนัย

1. นเหตุปัจจัย

[791] 1. ธรรมที่ไม่ใช่อรูปาวจรธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่
อรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย
คือ ขันธ์ 3 อาศัยขันธ์ 1 ที่ไม่ใช่อรูปาวจรธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ
ฯลฯ ตลอดถึงอสัญญสัตว์.
จักขุวิญญาณ อาศัยจักขายตนะ ฯลฯ กายายตนะ.
ขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่อรูปาวจรธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ อาศัยหทยวัตถุ.
โมหะ ที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ อาศัยขันธ์
ทั้งหลายที่สหรคตด้วยวิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ.

2. นอารัมมณปัจจัย

มี 3 วาระ.

3. นอธิปติปัจจัย

[792] 1. อรูปาวจรธรรม อาศัยอรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น
เพราะนอธิปติปัจจัย
คือ อธิปติธรรมที่เป็นอรูปาวจรธรรม อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็น
อรูปาวจรธรรม ขันธ์ 3 อาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นอรูปาวจรธรรม ซึ่งเป็นวิบาก
ฯลฯ
ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

2. ธรรมที่ไม่ใช่อรูปาวจรธรรม อาศัยธรรมมที่ไม่ใช่
อรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะนอธิปติปัจจัย
คือ ขันธ์ 3 อาศัยขันธ์ 1 ที่ไม่ใช่อรูปาวจรธรรม ฯลฯ
ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ ตลอดถึงอสัญญสัตว์.
จักขุวิญญาณ อาศัยจักขายตนะ ฯลฯ กายวิญญาณ อาศัยกายายตนะ,
ขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่อรูปาวจรธรรม อาศัยหทยวัตถุ.

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ

[793] ในนเหตุปัจจัย มี 1 วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี 3 วาระ
ในนอธิปติปัจจัย มี 4 วาระ ในนอนันตรปัจจัย มี 3 วาระ ในนสมนันตร-
ปัจจัย มี 3 วาระ ในนอัญญมัญญปัจจัย มี 3 วาระ ในนอุปนิสสยปัจจัย มี
3 วาระ ในนปุเรชาตปัจจัย มี 4 วาระ ในนปัจฉาชาตปัจจัย มี 9 วาระ ใน
นอาเสวนปัจจัย มี 4 วาระ ในนกัมมปัจจัย มี 4 วาระ ในนวิปากปัจจัย
มี 9 วาระ ในนอาหารปัจจัย มี 1 วาระ ในนอินทริยปัจจัย มี 1 วาระ ใน
นฌานปัจจัย มี 1 วาระ ในนมัคคปัจจัย มี 1 วาระ ในนสัมปยุตตปัจจัย มี
3 วาระ ในนวิปปยุตตปัจจัย มี 2 วาระ ในโนอัตถิปัจจัย มี 3 วาระ ใน
โนวิคตปัจจัย มี 3 วาระ.
การนับทั้งสองนัยนอกนี้ก็ดี นิสสยวาระก็ดี พึงกระทำ.